Alıcı kalibrasyonu için stereo FM sinyali üretmek, herhangi bir tamirhanede büyük önem taşır. Aynı sistem, uzaktan kayıt veya geniş bir alanda kablosuz ses yayını için kullanılabilen ev yapımı bir stereo vericinin montajı için de temel olarak kabul edilebilir. Anlatılan cihaz oldukça ilginçtir ve ortak bileşenler kullanarak dahili ve harici modülasyon kaynaklarından FM bandında çoklanmış sinyaller üretir.
Dahili modülasyon sayesinde, her kanal için birer tane olmak üzere, biraz farklı frekanslara sahip iki ses osilatörümüz var. Bu sayede cihazı FM alıcılarını kalibre etmek veya onarmak için kullanmak mümkün olduğunca kolay. Harici modülasyon sayesinde ise, sistemi bir verici olarak kullanarak pikap, kayıt cihazı, mikrofon, ses efekti üreteci ve hatta müzik aletleri gibi kaynaklardan gelen sinyalleri uygulayabiliyoruz.
Q1 ve Q2 civarında, kod çözücülerin kalibrasyonu veya doğrulanması için standart görevi gören sabit düşük frekanslı sinyaller üretme işlevine sahip iki faz kaydırmalı osilatörümüz bulunmaktadır. P1 ve P3 trimpotları, frekansları C1-C4 ve C5-C8 kapasitörleri tarafından verilen bu osilatörlerin çalışma noktalarını ayarlar. Bu osilatörlerden gelen sinyaller, her biri 3 transistörlü (Q3-Q8) iki ön yükseltece uygulanır.
Ön amfilere uygulanacak sinyal, S1 anahtarı kullanılarak değiştirilebilir. Bu anahtarın 1. konumunda, Q2 etrafındaki osilatör sinyalini her iki kanala da göndererek mono bir sinyal veya her iki kanalda da aynı tonu elde ederiz. 2. konumda, Q2 etrafındaki osilatör sinyalini her iki kanala da uygularız. 3. konumda, bir osilatörden gelen sinyali bir ön amfide, diğerinden gelen sinyali ise ikinci ön amfide alırız. 4. konumda, ön amfileri harici modülasyon girişlerine (Mod. Ext.) bağlarız.
Bu kademenin parçası olan regüleli güç kaynağında, tüm devreye 12V sağlayan µA7812 tipi entegre regülatör bulunmaktadır.
Şekil 2'deki diyagramda, aşağıdaki gibi çalışan çoklama sektörü bulunmaktadır:
7400'ün dört NAND kapısından ikisi, frekansı kristal (XTAL) tarafından belirlenen 76kHz'lik bir osilatör oluşturur.
Bu sinyal, frekansı bölünerek analog anahtarların (4066) anahtarlanması için 38kHz ve pilot sinyal için 19kHz elde edilen iki JK flip-flop'tan oluşan 7473'e beslenir.
Kristal bu projenin kritik unsuru olduğundan ve onu elde etmek zor olabileceğinden, Şekil 3'te cihazın bu parçası için bir varyant sunuyoruz.
Bu varyant, aynı 7400 zamanlayıcının etrafında, iki NAND kapısını kullanarak, 455kHz seramik filtreyle kontrol edilen bir osilatörün bir araya getirilmesinden oluşuyor; bu, atılmış transistörlü radyolardan bile nispeten kolay bir şekilde elde edilebiliyor.
Bu devreden gelen sinyal, 7400'ün NAND kapılarından biri olan bir tampondan geçtikten sonra, 7492 entegre devresi tarafından oluşturulan 6'ya bölme dönüştürücüsüne beslenir. Bu koşullar altında, 76 kHz'e çok yakın olan 75,833 kHz'lik bir frekans elde edilir ve bu frekans daha sonra 2'ye bölmek için 7473'e geri beslenerek 37,916 kHz ve ardından 2'ye bölmek için 18,958 kHz pilot sinyali elde edilir.
Bu tekniği kullanarak, üretilen sinyaller için %1'den daha az bir frekans değişimi elde ettiğimizi, bunun da ortak alıcılarda kullanılan tüm kod çözücülerin çalışma aralığı içinde olduğunu fark ederiz.
7473'e (IC-2) dönersek, 39 kHz çıkışından gelen sinyal, girişlerin anahtarlanmasını sağlamak için 4 analog anahtardan oluşan 4066'ya uygulanır. Bu anahtarlama, tamamlayıcı bir sistemle yapılır; yani iki giriş (iki anahtar) etkinleştirildiğinde, diğer ikisi devre dışı kalır ve giriş sinyallerinin konum (kanal) değişimleri sürekli olarak gerçekleşir.
Bu, 7473'ün iki çıkışının 39kHz frekansında senkronize edilmesiyle bu anahtarların bağlantılarının çapraz bağlanmasıyla sağlanır.
18kHz çıkış bir transistöre (Q15) uygulanır ve daha sonra cihazın son aşaması olan vericiye beslenir.
4066 çıkışından gelen çoklanmış sinyaller, Q11 ila Q14 transistörlerinden oluşan bir ön yükseltece beslenir ve bu sayede uygun kullanım seviyesine getirilir.
Bu sinyale S3'ü cihazın çıkışına bağlayan pozisyona yerleştirerek doğrudan erişebiliriz veya Q16'nın etrafına monte edilmiş küçük bir RF osilatörüne uygulayabiliriz.
Bu osilatör, L2 ile ayarlanan FM bandında serbest bir frekansta salınım yapabilmekte ve modülasyon, varaktör diyot D2 yardımıyla yapılmaktadır.
BF494 kullandığımız için bu katın güç çıkışı oldukça düşük, ancak 15-30 cm'lik sert telden oluşan bir antenle sinyali yaklaşık 50 metreye kadar yayabiliyoruz.
Bu koşullar altında, kalibrasyon amacıyla kullandığımız cihaza herhangi bir bağlantı yapmamıza gerek kalmıyor. Ortam sesi açısından ise, gerekli sınırlar dahilinde bir menzile sahibiz.
Şekil 1, 2 ve 3'te montajda kullanılan diyagramlar gösterilmektedir.
Kurulumcu, kristal veya seramik filtreye sahip olmasına bağlı olarak Şekil 2 veya 3'te gösterilen çoklama bölümünü seçmelidir.
Bobin L1, Philco TV378 televizyonlarda bulunan L801 yatay osilatörden oluşur. L2, 10 mm çapındaki ferrit çekirdeğin etrafına sarılmış 3 tur 0,5 mm telden oluşur.
XRF, 1W dağılım değerine sahip yüksek değerli bir direnç (örneğin 100k) etrafında 20 tur 31AWG telden oluşan bir direnç bobinidir.
Şekil 4 ve 5'te montajda kullanılan baskılı devre kartlarının yerleşimi gösterilmektedir.
Bu devre düşük yoğunluklu ses sinyalleriyle çalıştığı için, giriş ve çıkışlar korumalı kablolarla yapılmalıdır. Yüksek frekanslı osilatör (verici) bölümünde, dengesizliği önlemek için bağlantılar kısa ve doğrudan olmalıdır. Bu bölümdeki kapasitörler yüksek kaliteli seramik kapasitörler olmalıdır.
Dirençlerin hepsi 1/8W olup toleransları %5 veya %10'dur.
