PHP' yi kısaca, HTML kodları arasına gömülmüş server tabanlı script dili olarak tanımlayabiliriz. Bu tanımda dikkat etmemiz gereken üç önemli nokta vardır. Birincisi HTML kodları arasına gömülmüş olması. İkincisi server tabanlı olması ve son olarak script dili olması. Şimdi bu üç unsurun ne anlama geldiğine ters sırada bakalım.
Daha önceden basic veya daha farklı bir dilde program yazmış arkadaşlar bilirler. Yazdığımız programın çalıştırılabilmesi için o program diline özgü derleyici tarafından derlenerek exe veya com uzantılı dosya oluşturulması gerekmektedir. Derleme sonucu oluşan exe veya com uzantılı bu dosyaları bir metin editörü ile açtığımızda bir çok anlamsız karakterden oluştuğunu görürüz. Bunun sebebi yazdığımız kodların derlenerek makine diline çevrilmiş olmasıdır. Programcılar arasında bu tarz programlama dillerine gerçek program adı verilmektedir. Gerçek program dillerinde derleme işlemi bir kez yapılır ve bundan sonra derlenen program derleyiciden bağımsız olarak çalışır. Oysa script dili tarzında yazılmış bir program açık koda sahip olmakla ( encode edilmiş php dosyaları hariç metin editörü ile baktığımızda kodu her zaman görebiliriz ) birlikte derleme işlemi programın her çalıştırılmasında yeniden yapılır. Bu nedenle script dili ile yazılmış bir program derleyicisi olmadan hiçbir işe yaramayacaktır. Buda bize şunu gösteriyor ki uygulamalarımıza başlamadan önce PHP derleyicisine sahip olmalıyız. Tamamen ücretsiz olarak dağıtılan derleyicinin son sürümünü http://www.php.net/ adresinden indirebilirsiniz.
Hatırlarsanız PHP' nin tanımını yaparken diğer bir özelliğinin server tabanlı olması demiştik. Internet tabanlı diğer dillerde olduğu gibi PHP dosyalarını çalıştırabilmek için bir server diğer adıyla sunucuya ihtiyacımız olacaktır. Aslında bu server ihtiyacı dile özgü olmayıp internet alt yapısının server mimarisi üzerine kurulmuş olmasından kaynaklanmakta. Günümüzde server mimarisini bilgisayarlarımızla tanıştırmak için yazılmış bir çok program mevcuttur. Bunların bir kaçına örnek vermek gerekirse Apache , ISS , Xitami, PWS (Personal Web Server) diyebiliriz. Apache, Unix ve türevi Linux işletim sistemi için IIS, NT ve Windows 2000 işletim sistemi için, Xitami ve PSW Windows 9X işletim sistemi için yazılmış sever programlarıdır. Bu tarz programları bilgisayarlarına kurmak istemeyen arkadaşlar internet üzerinde ücretli veya ücretsiz bir çok hazır server bulabilirler. Tabi PHP desteğine sahip olmak koşuluyla. Bunlardan ücretsiz olanlardan http://www.datablocks.net/' i örnek gösterebiliriz. Ama unutulmamalıdır ki yapacağımız uygulamaları denemek amacıyla internete bağlı kalmak hem zamandan hem de paradan müsriflik demektir. Siz iyisi mi işletim sisteminize uygun server programı nasıl kurulur onu öğrenin. Egemen arkadaşım bunu daha önceden düşünerek sizler için PWS' nin Kurulumu adı altında bir yazı hazırlamış. Aynı şeyleri tekrarlamanın anlamsız olduğunu düşündüğümden kurulumla ilgili yapmanız gerekenleri PWS' nin Kurulumu bölümden lütfen okuyunuz.
PHP' nin bu kadar kolay kullanılabilir bir dil olmasındaki en önemli unsurlardan biri de HTML kodları arasına gömülebilir olmasıdır. PHP kodları <?PHP?> ayraçları arasında yer alır. Frontpage veya başka bir editör kullanarak oluşturduğumuz web sayfamızın HTML kodları arasına PHP kodlarını kolaylıkla ekleyebiliriz. Bir browser php uzantılı dosyamızı görüntülemek istediğinde server bunun PHP derleyicisi tarafından derlenmesi gerektiğini anlayarak bu dosyayı PHP derleyicisine gönderir. Php uzantılı dosya yorumlayıcı tarafından okunarak <?PHP?> ayraçları arasındaki kodlar değerlendirilir ve bir sonuca bağlanır. Ayraçlar dışında kalan kısımlar hiç bir şekilde işlem görmeden browsera yollanır. Sanırım ne demek istediğimi PHP ile bir iki örnek çalışma yaptıktan sonra daha iyi anlayacaksınız.
PHP' yi TEST edilim?
Sabırsız arkadaşların , Personel Web Server'ı anlatıldığı biçimde kurarak PHP derleyicisini download ettiklerini biliyorum. Php derleyicisinin kurulumunda bir sorun olmadığını da tahmin ediyorum. Zira kurulum gayet kolay. Download ettiğiniz setup dosyasını çift tıklayarak kuruluma başlayabilirsiniz. Kurulum sonunda bilgisayarınızı yeniden başlatarak PHP' nin tam anlamıyla çalışmasını sağlayabilirsiniz. Benim gibi şüpheci bir insansanız PHP' yi test etmeye ne dersiniz? Öncelikle notpad veya başka bir metin editörünü açarak aşağıdaki PHP kodunu olduğu gibi yazalım. Aynı zamanda ilk PHP programımızı yazdığımızın farkında mısınız bilemiyorum.
<?PHP
phpinfo();
?>
Şimdi bu kodu test.php adında kaydedelim. Uzantı çok önemli. Muhakkak php olmalı. (Server üzerinde farklı tanımlamalarla uzantı değişik adlar alabilmektedir.) Yoksa derleyicimiz bunun bir php program dosyası olduğunu anlayamaz. Test.php dosyamızı serverımızın root' una kopyalamalıyız. PWS' nin kurulumu sırasında bir değişiklik yapmadıysanız C:Inetpubwwwroot dizinine kopyalayacağınız her dosya serverın rootunda yer alacaktır. Root dizinine yayınlama hakkını verdikten sonra ( PWS' nin Kurulumu bölümünde anlatılmakta.) Browserımızı açarak adres çubuğuna http://localhost/test.php yazıp Enter'a tıklayalım. Eğer browserımızda aşağıdaki görüntüyü alıyorsak PHP derleyicimiz doğru olarak çalışmaktadır.
Daha önceden basic veya daha farklı bir dilde program yazmış arkadaşlar bilirler. Yazdığımız programın çalıştırılabilmesi için o program diline özgü derleyici tarafından derlenerek exe veya com uzantılı dosya oluşturulması gerekmektedir. Derleme sonucu oluşan exe veya com uzantılı bu dosyaları bir metin editörü ile açtığımızda bir çok anlamsız karakterden oluştuğunu görürüz. Bunun sebebi yazdığımız kodların derlenerek makine diline çevrilmiş olmasıdır. Programcılar arasında bu tarz programlama dillerine gerçek program adı verilmektedir. Gerçek program dillerinde derleme işlemi bir kez yapılır ve bundan sonra derlenen program derleyiciden bağımsız olarak çalışır. Oysa script dili tarzında yazılmış bir program açık koda sahip olmakla ( encode edilmiş php dosyaları hariç metin editörü ile baktığımızda kodu her zaman görebiliriz ) birlikte derleme işlemi programın her çalıştırılmasında yeniden yapılır. Bu nedenle script dili ile yazılmış bir program derleyicisi olmadan hiçbir işe yaramayacaktır. Buda bize şunu gösteriyor ki uygulamalarımıza başlamadan önce PHP derleyicisine sahip olmalıyız. Tamamen ücretsiz olarak dağıtılan derleyicinin son sürümünü http://www.php.net/ adresinden indirebilirsiniz.
Hatırlarsanız PHP' nin tanımını yaparken diğer bir özelliğinin server tabanlı olması demiştik. Internet tabanlı diğer dillerde olduğu gibi PHP dosyalarını çalıştırabilmek için bir server diğer adıyla sunucuya ihtiyacımız olacaktır. Aslında bu server ihtiyacı dile özgü olmayıp internet alt yapısının server mimarisi üzerine kurulmuş olmasından kaynaklanmakta. Günümüzde server mimarisini bilgisayarlarımızla tanıştırmak için yazılmış bir çok program mevcuttur. Bunların bir kaçına örnek vermek gerekirse Apache , ISS , Xitami, PWS (Personal Web Server) diyebiliriz. Apache, Unix ve türevi Linux işletim sistemi için IIS, NT ve Windows 2000 işletim sistemi için, Xitami ve PSW Windows 9X işletim sistemi için yazılmış sever programlarıdır. Bu tarz programları bilgisayarlarına kurmak istemeyen arkadaşlar internet üzerinde ücretli veya ücretsiz bir çok hazır server bulabilirler. Tabi PHP desteğine sahip olmak koşuluyla. Bunlardan ücretsiz olanlardan http://www.datablocks.net/' i örnek gösterebiliriz. Ama unutulmamalıdır ki yapacağımız uygulamaları denemek amacıyla internete bağlı kalmak hem zamandan hem de paradan müsriflik demektir. Siz iyisi mi işletim sisteminize uygun server programı nasıl kurulur onu öğrenin. Egemen arkadaşım bunu daha önceden düşünerek sizler için PWS' nin Kurulumu adı altında bir yazı hazırlamış. Aynı şeyleri tekrarlamanın anlamsız olduğunu düşündüğümden kurulumla ilgili yapmanız gerekenleri PWS' nin Kurulumu bölümden lütfen okuyunuz.
PHP' nin bu kadar kolay kullanılabilir bir dil olmasındaki en önemli unsurlardan biri de HTML kodları arasına gömülebilir olmasıdır. PHP kodları <?PHP?> ayraçları arasında yer alır. Frontpage veya başka bir editör kullanarak oluşturduğumuz web sayfamızın HTML kodları arasına PHP kodlarını kolaylıkla ekleyebiliriz. Bir browser php uzantılı dosyamızı görüntülemek istediğinde server bunun PHP derleyicisi tarafından derlenmesi gerektiğini anlayarak bu dosyayı PHP derleyicisine gönderir. Php uzantılı dosya yorumlayıcı tarafından okunarak <?PHP?> ayraçları arasındaki kodlar değerlendirilir ve bir sonuca bağlanır. Ayraçlar dışında kalan kısımlar hiç bir şekilde işlem görmeden browsera yollanır. Sanırım ne demek istediğimi PHP ile bir iki örnek çalışma yaptıktan sonra daha iyi anlayacaksınız.
PHP' yi TEST edilim?
Sabırsız arkadaşların , Personel Web Server'ı anlatıldığı biçimde kurarak PHP derleyicisini download ettiklerini biliyorum. Php derleyicisinin kurulumunda bir sorun olmadığını da tahmin ediyorum. Zira kurulum gayet kolay. Download ettiğiniz setup dosyasını çift tıklayarak kuruluma başlayabilirsiniz. Kurulum sonunda bilgisayarınızı yeniden başlatarak PHP' nin tam anlamıyla çalışmasını sağlayabilirsiniz. Benim gibi şüpheci bir insansanız PHP' yi test etmeye ne dersiniz? Öncelikle notpad veya başka bir metin editörünü açarak aşağıdaki PHP kodunu olduğu gibi yazalım. Aynı zamanda ilk PHP programımızı yazdığımızın farkında mısınız bilemiyorum.
<?PHP
phpinfo();
?>
Şimdi bu kodu test.php adında kaydedelim. Uzantı çok önemli. Muhakkak php olmalı. (Server üzerinde farklı tanımlamalarla uzantı değişik adlar alabilmektedir.) Yoksa derleyicimiz bunun bir php program dosyası olduğunu anlayamaz. Test.php dosyamızı serverımızın root' una kopyalamalıyız. PWS' nin kurulumu sırasında bir değişiklik yapmadıysanız C:Inetpubwwwroot dizinine kopyalayacağınız her dosya serverın rootunda yer alacaktır. Root dizinine yayınlama hakkını verdikten sonra ( PWS' nin Kurulumu bölümünde anlatılmakta.) Browserımızı açarak adres çubuğuna http://localhost/test.php yazıp Enter'a tıklayalım. Eğer browserımızda aşağıdaki görüntüyü alıyorsak PHP derleyicimiz doğru olarak çalışmaktadır.