OPTOKUPLÖR İLE MOSFET NASIL KONTROL EDİLİR?

[guclusat]

Üstteki devrede Mosfetin Gate bacağı optokuplör ile kontrol ediliyor. Optokuplörün LED tarafı farklı bir besleme kaynağı ile kontrol ediliyor. Butona basılınca optokuplör içerisindeki LED çalışmaya başlıyor ve içerisindeki fototransistör iletime geçiyor. Foto transistör iletime geçince mosfetin Gate bacağına 12V geliyor ve mosfet iletime geçiyor ve motor 12V gerilim kaynağı ile çalışmaya başlıyor.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta optokuplörün LED'ini çalıştıran gerilim kaynağı (5V) ile mosfet tarafındaki yani optokuplörün transistör tarafının beslemesi (12V) birbiri ile elektriksel olarak bağlı değildir ve iki taraf birbirinden bu şekilde yalt-ıtılmış olmaktadır. Yani her iki tarafın toprakları biribirine ortak bağlı değildir.

Alttaki devrede ise Mosfet'in sürülmesi için bir transistör kullanılmıştır ve transistörün Base bacağına buton ile 5V verilmektedir. Bu 5V gerilim kaynağının toprağı motoru besleyen ve mosfetin anahtarladığı gerilim kaynağı olan 12V'un toprağı ile bir birine ortak bağlıdır. Eğer ortak bağlı olmasaydı transistör iletime geçemez ve mosfeti iletime geçiremediğinden motor çalışamayacaktı.

 

[guclusat]

OPTOKUPLÖR İLE RÖLE SÜRME
Bildiğiniz gibi röleler elektro-mekanik devre elemanlarıdır. Elektromanyetik prensibine göre çalışırlar. iki adet yapıdan oluşur. Birincisi Bobin, bu bobin sayesinde bir elektromıknatıs elde edilir ve rölenin ikinci kısmı olan mekanik kontağın açılıp kapanmasını bu elektro mıknatıs sağlar.

Rölelerin bobin bacaklarına ters diyot bağlanır çünkü bu bobinin elektriği kesildiği zaman bobinde indüklenmiş elektromanyetik kuvvet çöker ve ters yönde akımla bobinden boşalır. Bu ters akımı doğrultmak ve toprağa yönlendirmek için ters paralel olarak bobin uçlarına bir adet diyot bağlanır. Ucuz bir diyot işimizi fazlasıyla görebilmektedir. Bobininde oluşan ve engellemek istediğimiz bu olaya ters EMK (elektro motor kuvvet) denir. Ve Bu EMK'nın gerilim değeri çok yüksek olabilir. Mesela rölenin bobini 5V ile çalışırken bu 5V kesilirse ters EMK 10-15V tepe değerlerine ulaşabilir. Bazen diyotlar bunu doğrultamaz ve devrede parazite neden olur.

Arduino ile bir röle kontrol edilirken transistör kullanılır çünkü rölenin bobini normal şartlarda arduinonun bir bacağından çekilmesi uygun olan maksimum 40mA akımından fazla akıma ihtiyaç duyabilmektedir. Transistör kullanrak bu durumu aşabiliyoruz ancak röledki ters EMK'dan kaynaklı parazitlenmelerde transistörler karasız duruma geçip arduinoya zarar verme ihtimalleri oluşabilir.

Hazır satılan röle modüllerinde bu yüzden her zaman optokuplörler kullanılmaktadır. Sebebi de yukarıda bahsettiğim durumlardan kaynaklıdır ve Arduino gibi mikrodenetleyicili devreleri korumak amaçlı kullanılırlar.

Aşağıda optokuplör ile optokuplör ile yatılımış bir röle sürmesi devre görüyorsunuz.

Bu devrede dikkat ederseniz optokuplörün aslında bir transistörü bulunsa da bir röleyi anahtarlayacak kadar akım taşıyamamaktadır. Bir mosfet için bir optokuplör yeterli geliyor çünkü Mosfetin Gate bacağı bir röle kadar akıma ihityacı yok yani potansiyel bir farkın oluşması yeterli gelmektedir. Ancak röle gibi bir elemanın bobini 100mA civarında akıma ihtiyacı olduğundan rölenin bu akımı sağlayabilecek bir transistöre ihtiyacı olmaktadır. bundan dolayı röleyi BC547 gibi 100mA akım sağlayabilecek bir transistör ile sürdük. BC547 transistörünü de iletime geçirmek için optokuplör çıkışı kullanıldı. Bu sayede bir röleyi Arduino ile kontrol edebilmiş olduk.