Şu an sitemi okuyan değerli arkadaşlar… Birçoğunuz günlük sahibi olan, web programlamayla uğraşan ya da web ile ilgilenen kişilersiniz. TrackBack kavramıyla karşılaşmışsınızdır. Belki tam olarak ne olduğunu bilmiyorsunuzdur, belki biliyorsunuz ama yanlış bilgilere sahipsiniz, belki de benim gibi biliyor ama biliyorum derken tereddüt ediyordunuz
Bu konuyu seçmemin de asıl noktası bu aslında. Bir sistemi biliyorum demek için mantığını, işleyişini tamamen kavramak gerekir. Tanımını bilsek de, ne işe yaradığını biliyor olsak da, onun hakkında bir sistem programlayabilecek kadar bilgin yoksa o teknolojiye hakim değilsindir. Bir laf vardır, “Gidemediğin yer, senin değildir”. Bunu programcılar açısından da yorumlamak pek zor değil heralde Yorumlama işini size bırakıyor ve lafı daha fazla uzatmadan şu işi baştan bir ele alıyorum…
TrackBack’in dilimizdeki karşılığı Geri İzlemedir (Geri Bildirim olarak da geçen yerler var). Bu yazımın geri kalanında da artık TrackBack demek yerine “Geri İzleme” diyeceğim. Geri izleme sistemi, ilk olarak Ağustos 2002′de Six Apart firmasının geliştirdiği bir günlük yazılımı olan Movable Type ile ortaya çıktı. Bir günlük sisteminde ortaya çıkmış olması zaten sistemin amacını anlamamızı kolaylaştırıyor. Özellikle günlük yazarları arasında iletişimi arttırma, okuyanlara araştırdığı konuyla ilgili daha iyi kaynak sunma gibi amaçları olan bu sistem, şu an birçok popüler günlük sisteminde dahili olarak geliyor.
Geri izleme sisteminin mantığı
Bir yazar, bir başka yazarın yazısını çok beğendi ve bu konu hakkında onu kaynak göstererek o da birşeyler yazmak istiyor diyelim. Belki de tamamen o kişinin yazdığı yazıya bir yorum olarak yeni bir yazı kaleme alıyor. Yazıyı yazıyor, yayınlıyor. İşte şu an sistemimizin çalıştığı kısma geldik. Odaklanmamız gereken bir problem var ortada. Bu iki yazı birbiriyle ilişkili. Birini okuyan diğerinden de haberdar olmalı çünkü birini beğendiyse muhtemelen o konuyla ilgili diğer yazıyı da okumak isteyecektir. Araştırma yapıyorsa muhtemelen diğer yazı da araştırma konusuyla ilgilidir…
Son yazılan yazıyı okuyanlar, ‘o beğenilen yazı’dan haberdar olacaktır, çünkü yazar ‘o çok beğendiği yazı’nın adresini vermiş olmalı. Ama diğer taraftan, o beğenilen yazıyı yazan bu durumdan habersiz (tabi son yazıyı yazan arkadaş haber vermediyse veya kendi yorum olarak “şöyle bir yazdım” demediyse…). O beğenilen yazıyı okuyanlar yeni yazılandan habersiz…
Geri izleme sistemi, tam olarak bu problemi çözmeyi sağlıyor. Orjinal yazının bulunduğu sayfaya, diğer yazının kaynak gösterilen yerin de içinde bulunduğu bir parçasını iliştiriyor, bağ kuruyor. Bu sayede orjinal yazı ve o konu hakkında yazılmış, o konunun geçtiği tüm yazılar listelenebilmiş, iletişimi sağlanmış oluyor.
Örneklerle devam edelim
Beğenilen yazı, orjinal yazı, diğer yazı fln derken karışmış olabilir. Geri izleme sistemini, yaşanmış bir olayla örnekleyelim
Günlüğümde bulunan Ubuntu 7.04 – Feisty Fawn duyuruldu başlıklı yazı, Ubuntu’nun yeni çıkan sürümü hakkında Ubuntu’nun resmi sitesinde bulunan kılavuzun birebir olmasa da bir çevirisi niteliğinde. Ubuntu hakkında başka bir yazı yazan Emre arkadaşımız, benim bu yazımı bir kaynak olarak göstermiş. WordPress’in geri izleme sistemi sayesinde bu yazının benim siteme olan bağının da içinde bulunduğu küçük bir parçası, benim yazıma yorum olarak eklenmiş ve ilgili yazıya da bağ kurmuş.
Görüldüğü gibi, yazarlar arası iletişim sağlayan, okuyanlar için güzel bir rota sunan bir sistem. Aklında hala canlandıramayan arkadaşlar için bir de İngilizce anlatımlı bir grafik var, işinize yarayabilir:
What is Trackback
Yukarıda kendi günlüğüm ile ilgili örnekten devam edeyim. Geri izleme görevini yerine getirmişti bize göre ama onun işi hala bitmedi. Benim yazım hâlâ kaynak olarak gösterilebilir.
Bir başka arkadaş, Emre arkadaşımızın yazısını okuyarak onunla ilgili bir yazı yazıyor günlüğüne. Bu arkadaşımız, yazdığı yazıda benimle ilgili birşey yazmasa da Emre arkaşımızın yazısını aynen kopyaladığı için ve o yazıda benim de kaynak gösteriliyor olmamdan dolayı yine benim yazdığım yazının altına yorum olarak bir metin ekleniyor. Ama bu sefer o yeni yazılan yazıya bağ kurulmuş bir şekilde…
En son yazıyı yazan arkadaş direk benden bahsetmek istemedi ama bahsettiği kişi benden bahsettiği için ve benim yazımın bağı dolaylı olarak da orada olduğundan dolayı yine yazımın altına geri izleme sisteminin oluşturduğu yorum bırakıldı. Böylece ben o son yazıdan da haberdar oldum, benim okuyucularım da haberdar oldu. Sizce de iyi olmadı mı?
Örneklerden de gördüğümüz gibi, geri izleme sisteminin oldukça basit ama hafife alınamayacak, es geçilemeyecek kadar çok yararı var. Hem yazarlar, hem okurlar açısından…
Son olarak…
Geri izleme sisteminin mantığını biraz daha teknik açıdan ele alalım. Öncelikle bu işlemin tamamlanması için iki tarafın da geri izleme sistemlerinin olması gerekiyor. Çünkü sinyal gönderilecek ve karşılığında sinyal alınacak. Bunun için yazıyı yazdıktan sonra geri izleme sistemimize karşı tarafın geri izleme sisteminin adresini veririz. Bu sayede karşı tarafa bir sinyal (ping) gönderilir. Karşı taraf da bunu alınca, sonucu içeren bir sinyal gönderir (Bir bağ var mı yok mu?) .
Son dediklerimin anlaşılmamış olma ihtimali var. Örnek vermedik hiç. Yazacak olduğum bir başka yazıda, geri izleme için yazılmış açık kaynaklı bir PHP sınıfı olan PHP Trackback‘i inceleyerek örnekler veririz, konuyu daha iyi anlamış oluruz
Şimdilik hoşçakalın…
Kaynaklar:
Wikipedia – TrackBack
How Trackback Works?
What is Trackback?
Trackback PHP Programming, How to Guide
Bu konuyu seçmemin de asıl noktası bu aslında. Bir sistemi biliyorum demek için mantığını, işleyişini tamamen kavramak gerekir. Tanımını bilsek de, ne işe yaradığını biliyor olsak da, onun hakkında bir sistem programlayabilecek kadar bilgin yoksa o teknolojiye hakim değilsindir. Bir laf vardır, “Gidemediğin yer, senin değildir”. Bunu programcılar açısından da yorumlamak pek zor değil heralde Yorumlama işini size bırakıyor ve lafı daha fazla uzatmadan şu işi baştan bir ele alıyorum…
TrackBack’in dilimizdeki karşılığı Geri İzlemedir (Geri Bildirim olarak da geçen yerler var). Bu yazımın geri kalanında da artık TrackBack demek yerine “Geri İzleme” diyeceğim. Geri izleme sistemi, ilk olarak Ağustos 2002′de Six Apart firmasının geliştirdiği bir günlük yazılımı olan Movable Type ile ortaya çıktı. Bir günlük sisteminde ortaya çıkmış olması zaten sistemin amacını anlamamızı kolaylaştırıyor. Özellikle günlük yazarları arasında iletişimi arttırma, okuyanlara araştırdığı konuyla ilgili daha iyi kaynak sunma gibi amaçları olan bu sistem, şu an birçok popüler günlük sisteminde dahili olarak geliyor.
Geri izleme sisteminin mantığı
Bir yazar, bir başka yazarın yazısını çok beğendi ve bu konu hakkında onu kaynak göstererek o da birşeyler yazmak istiyor diyelim. Belki de tamamen o kişinin yazdığı yazıya bir yorum olarak yeni bir yazı kaleme alıyor. Yazıyı yazıyor, yayınlıyor. İşte şu an sistemimizin çalıştığı kısma geldik. Odaklanmamız gereken bir problem var ortada. Bu iki yazı birbiriyle ilişkili. Birini okuyan diğerinden de haberdar olmalı çünkü birini beğendiyse muhtemelen o konuyla ilgili diğer yazıyı da okumak isteyecektir. Araştırma yapıyorsa muhtemelen diğer yazı da araştırma konusuyla ilgilidir…
Son yazılan yazıyı okuyanlar, ‘o beğenilen yazı’dan haberdar olacaktır, çünkü yazar ‘o çok beğendiği yazı’nın adresini vermiş olmalı. Ama diğer taraftan, o beğenilen yazıyı yazan bu durumdan habersiz (tabi son yazıyı yazan arkadaş haber vermediyse veya kendi yorum olarak “şöyle bir yazdım” demediyse…). O beğenilen yazıyı okuyanlar yeni yazılandan habersiz…
Geri izleme sistemi, tam olarak bu problemi çözmeyi sağlıyor. Orjinal yazının bulunduğu sayfaya, diğer yazının kaynak gösterilen yerin de içinde bulunduğu bir parçasını iliştiriyor, bağ kuruyor. Bu sayede orjinal yazı ve o konu hakkında yazılmış, o konunun geçtiği tüm yazılar listelenebilmiş, iletişimi sağlanmış oluyor.
Örneklerle devam edelim
Beğenilen yazı, orjinal yazı, diğer yazı fln derken karışmış olabilir. Geri izleme sistemini, yaşanmış bir olayla örnekleyelim
Günlüğümde bulunan Ubuntu 7.04 – Feisty Fawn duyuruldu başlıklı yazı, Ubuntu’nun yeni çıkan sürümü hakkında Ubuntu’nun resmi sitesinde bulunan kılavuzun birebir olmasa da bir çevirisi niteliğinde. Ubuntu hakkında başka bir yazı yazan Emre arkadaşımız, benim bu yazımı bir kaynak olarak göstermiş. WordPress’in geri izleme sistemi sayesinde bu yazının benim siteme olan bağının da içinde bulunduğu küçük bir parçası, benim yazıma yorum olarak eklenmiş ve ilgili yazıya da bağ kurmuş.
Görüldüğü gibi, yazarlar arası iletişim sağlayan, okuyanlar için güzel bir rota sunan bir sistem. Aklında hala canlandıramayan arkadaşlar için bir de İngilizce anlatımlı bir grafik var, işinize yarayabilir:
What is Trackback
Yukarıda kendi günlüğüm ile ilgili örnekten devam edeyim. Geri izleme görevini yerine getirmişti bize göre ama onun işi hala bitmedi. Benim yazım hâlâ kaynak olarak gösterilebilir.
Bir başka arkadaş, Emre arkadaşımızın yazısını okuyarak onunla ilgili bir yazı yazıyor günlüğüne. Bu arkadaşımız, yazdığı yazıda benimle ilgili birşey yazmasa da Emre arkaşımızın yazısını aynen kopyaladığı için ve o yazıda benim de kaynak gösteriliyor olmamdan dolayı yine benim yazdığım yazının altına yorum olarak bir metin ekleniyor. Ama bu sefer o yeni yazılan yazıya bağ kurulmuş bir şekilde…
En son yazıyı yazan arkadaş direk benden bahsetmek istemedi ama bahsettiği kişi benden bahsettiği için ve benim yazımın bağı dolaylı olarak da orada olduğundan dolayı yine yazımın altına geri izleme sisteminin oluşturduğu yorum bırakıldı. Böylece ben o son yazıdan da haberdar oldum, benim okuyucularım da haberdar oldu. Sizce de iyi olmadı mı?
Örneklerden de gördüğümüz gibi, geri izleme sisteminin oldukça basit ama hafife alınamayacak, es geçilemeyecek kadar çok yararı var. Hem yazarlar, hem okurlar açısından…
Son olarak…
Geri izleme sisteminin mantığını biraz daha teknik açıdan ele alalım. Öncelikle bu işlemin tamamlanması için iki tarafın da geri izleme sistemlerinin olması gerekiyor. Çünkü sinyal gönderilecek ve karşılığında sinyal alınacak. Bunun için yazıyı yazdıktan sonra geri izleme sistemimize karşı tarafın geri izleme sisteminin adresini veririz. Bu sayede karşı tarafa bir sinyal (ping) gönderilir. Karşı taraf da bunu alınca, sonucu içeren bir sinyal gönderir (Bir bağ var mı yok mu?) .
Son dediklerimin anlaşılmamış olma ihtimali var. Örnek vermedik hiç. Yazacak olduğum bir başka yazıda, geri izleme için yazılmış açık kaynaklı bir PHP sınıfı olan PHP Trackback‘i inceleyerek örnekler veririz, konuyu daha iyi anlamış oluruz
Şimdilik hoşçakalın…
Kaynaklar:
Wikipedia – TrackBack
How Trackback Works?
What is Trackback?
Trackback PHP Programming, How to Guide