Bir elektrik jeneratörü mekanik enerjiyi elektrik enerjisinedönüştüren bir cihazdır. Buradaki işlem elektrik ve manyetizmaarasındaki ilişkiye dayanır. Bir manyetik alan içinde bir tel yadaelektrik ileten herhangi bir iletken hareket ettiği zaman teldeelektrik akımı oluşur. Elektrik kullanım endüstrisinde kullanılan büyükjeneratörler, durgun bir iletkene sahiptir. Dönen bir şaftın ucunaeklenmiş olan bir mıknatıs, durgun bir iletken halka içineyerleştirilir. Halka uzun bir tel ile sarılmıştır. Mıknatıs döndüğüzaman, telin her bir kesiminde küçük bir elektik akımı üretilir. Telinher kesimi küçük ayrı bir iletkenden oluşur. Her bir bölümdeki küçükakımların toplamı önemli derecede büyük bir akım oluşturur. Elektrikgücü için kullanılan akım işte bu akımdır.
Elektrik üretmek için türbünler nasıl kullanılır?
Elektrik kullanan bir güç istasyonu, ya bir türbün, motor ve sutekeri yada bir elektrik jeneratörünü çalıştıracak diğer benzermakinaları yada mekanik yada kimyasal enerjiyi elektrik enerjisinedönüştürmek için, bir aleti kullanır. Buhar türbünleri, içten yanmalımotorlar, benzin kullanan motorlar, su türbünleri ve rüzgar türbünleri,elektrik üretmek için en yaygın metotlardır. Dünyadaki elektriküretimin çoğunda buhar türbünleri kullanılmaktadır.
Bir türbün hareketli bir sıvının (sıvı yada gaz) kinetik enerjisinimekanik enerjiye dönüştürmek için kullanılır. Buhar türbünleri şaftüstüne monte edilmiş jeneratörle bağlantılı şaftı döndürmek içinbuharın zorladığı bir seri kanatlara sahiptir. Fosil yakıtlı bir buhartürbününde, bir fırın içinde yanan yakıt bir kaynatıcı içindeki suyuısıtmak ve buhar haline getirmek için kullanılır.
Büyük fırınlarda suyu ısıtıp buhar üretmek için kömür, petrol yadadoğal gaz kullanılır. Ülkelerin çoğunda elektrik üretmek için şimdiyekadar en büyük ve tek enerji kaynağı olarak kömür kullanılmıştır. Buharelde etmek için yakıt olarak doğal gaz, yada sıvı yakıt kullananfırınlardan da büyük miktarlarda elektrik üretilmeye devam etmektedir.Su buharı üretimini gerçekleştirme de nükleer fission diye bilinen birişlem vasıtasıyla nükleer yakıtlardan da yararlanılmaktadır. Birnükleer güç santralında, bir reaktör, esas olarak zenginleştirilmişuranyumdan oluşan bir nükleer yakıt çekirdeğine sahiptir. Uranyumatomlarına nötronlar çarptığı zaman, uranyum atom çekirdeği bölünür(fission), ısı ve daha fazla nötron açığa çıkar. Kontrollü şartlaraltında açığa çıkan nötronlar uranyum yakıtındaki diğer uranyumatomlarına çarpar. İşlem böylece devam eder. Açığa çıkan ısıylazincirleme bir reaksiyon sağlanarak sürekli parçalanmagerçekleştirilir. Isı, suyu buhara dönüştürmek ve buhar, elektriküreten bir türbünü döndürmek için kullanılır. Nükleer güce sahipülkelerde 2001 yılında tüm ülkelerdeki elektriğin %21 i nükleer güçtenüretilmiştir.
Bir jeneratöre bağlı bir türbünü döndürmek için düşen su kullanmakda bir yöntemdir. Elektrik üreten hidro- elektrik sistemlerinin ikitemel tipi vardır. Birincisinde akan su bir barajda biriktirilir,Borular vasıtasıyla su yüksekten düşürülerek elektrik üretecekjeneratörü çalıştırmak için türbün kanatları üstüne bir basınçuygulanır. İkinci sistemde, elektrik üretmek için türbün kanatlarınabasınç uygulayan düşen su değil doğrudan ırmak akımının gücüdür.
Diğer üretim kaynakları
Jeotermal güç, yeraltındaki suyun ısınmış bir halde yeryüzüneçıkmasıdır. Bu sıcak su, bazı alanlarda buhar türbün santrallerindekullanılan buharı üretmekte kullanılır. Dünyada jeotermal güçtenelektrik üretiminde yararlanılması halen elektrik üretiminin ancak %5 ikadardır.
Solar güç, güneş enerjisinden türetilir. Ancak, güneş enerjisi tümgün boyunca yoktur ve oldukça dağınık durumdadır. Bu sebeple elektriküretiminde kullanılması tarihsel olarak fosil yakıtlardan pahalıdır.Fotovoltaik çevrim, bir fotovoltaik güneş pilinde güneş ışığındandirekt olarak elektrik üretir. Solar-termal elektrik jeneratörleri,türbünleri çalıştıracak buhar üretiminde direk güneş radyasyonunukullanır. Solar bazda elektrik üretimi son yıllarda fotovoltaiklerinkullanılmasıyla artmaya devam etmektedir.
Rüzgar gücü, rüzgar hızının sağlamış olduğu enerjinin elektriğedönüştürülmesidir. Rüzgar gücü hızla büyüyen bir elektrik kaynağıdır.Bir rüzgar türbünü, tip olarak bir rüzgar miline benzemektedir.
Biyomas, odun, kentsel atıklar, tarımsal artıklar, mısır sapları vebuğday samanları,.., gibi kaynakları içine alır. Bunlar elektriküretimi için diğer enerji kaynaklarının bazılarıdır. Bu kaynaklarkaynatıcılarda kullanılan fosil yakıtların yerine kullanılır. Odun yadaatıkların yanmasıyla oluşan buhar, alışılmış buharlı elektriksantrallerinde kullanılır.
Elektrik üretmek için türbünler nasıl kullanılır?
Elektrik kullanan bir güç istasyonu, ya bir türbün, motor ve sutekeri yada bir elektrik jeneratörünü çalıştıracak diğer benzermakinaları yada mekanik yada kimyasal enerjiyi elektrik enerjisinedönüştürmek için, bir aleti kullanır. Buhar türbünleri, içten yanmalımotorlar, benzin kullanan motorlar, su türbünleri ve rüzgar türbünleri,elektrik üretmek için en yaygın metotlardır. Dünyadaki elektriküretimin çoğunda buhar türbünleri kullanılmaktadır.
Bir türbün hareketli bir sıvının (sıvı yada gaz) kinetik enerjisinimekanik enerjiye dönüştürmek için kullanılır. Buhar türbünleri şaftüstüne monte edilmiş jeneratörle bağlantılı şaftı döndürmek içinbuharın zorladığı bir seri kanatlara sahiptir. Fosil yakıtlı bir buhartürbününde, bir fırın içinde yanan yakıt bir kaynatıcı içindeki suyuısıtmak ve buhar haline getirmek için kullanılır.
Büyük fırınlarda suyu ısıtıp buhar üretmek için kömür, petrol yadadoğal gaz kullanılır. Ülkelerin çoğunda elektrik üretmek için şimdiyekadar en büyük ve tek enerji kaynağı olarak kömür kullanılmıştır. Buharelde etmek için yakıt olarak doğal gaz, yada sıvı yakıt kullananfırınlardan da büyük miktarlarda elektrik üretilmeye devam etmektedir.Su buharı üretimini gerçekleştirme de nükleer fission diye bilinen birişlem vasıtasıyla nükleer yakıtlardan da yararlanılmaktadır. Birnükleer güç santralında, bir reaktör, esas olarak zenginleştirilmişuranyumdan oluşan bir nükleer yakıt çekirdeğine sahiptir. Uranyumatomlarına nötronlar çarptığı zaman, uranyum atom çekirdeği bölünür(fission), ısı ve daha fazla nötron açığa çıkar. Kontrollü şartlaraltında açığa çıkan nötronlar uranyum yakıtındaki diğer uranyumatomlarına çarpar. İşlem böylece devam eder. Açığa çıkan ısıylazincirleme bir reaksiyon sağlanarak sürekli parçalanmagerçekleştirilir. Isı, suyu buhara dönüştürmek ve buhar, elektriküreten bir türbünü döndürmek için kullanılır. Nükleer güce sahipülkelerde 2001 yılında tüm ülkelerdeki elektriğin %21 i nükleer güçtenüretilmiştir.
Bir jeneratöre bağlı bir türbünü döndürmek için düşen su kullanmakda bir yöntemdir. Elektrik üreten hidro- elektrik sistemlerinin ikitemel tipi vardır. Birincisinde akan su bir barajda biriktirilir,Borular vasıtasıyla su yüksekten düşürülerek elektrik üretecekjeneratörü çalıştırmak için türbün kanatları üstüne bir basınçuygulanır. İkinci sistemde, elektrik üretmek için türbün kanatlarınabasınç uygulayan düşen su değil doğrudan ırmak akımının gücüdür.
Diğer üretim kaynakları
Jeotermal güç, yeraltındaki suyun ısınmış bir halde yeryüzüneçıkmasıdır. Bu sıcak su, bazı alanlarda buhar türbün santrallerindekullanılan buharı üretmekte kullanılır. Dünyada jeotermal güçtenelektrik üretiminde yararlanılması halen elektrik üretiminin ancak %5 ikadardır.
Solar güç, güneş enerjisinden türetilir. Ancak, güneş enerjisi tümgün boyunca yoktur ve oldukça dağınık durumdadır. Bu sebeple elektriküretiminde kullanılması tarihsel olarak fosil yakıtlardan pahalıdır.Fotovoltaik çevrim, bir fotovoltaik güneş pilinde güneş ışığındandirekt olarak elektrik üretir. Solar-termal elektrik jeneratörleri,türbünleri çalıştıracak buhar üretiminde direk güneş radyasyonunukullanır. Solar bazda elektrik üretimi son yıllarda fotovoltaiklerinkullanılmasıyla artmaya devam etmektedir.
Rüzgar gücü, rüzgar hızının sağlamış olduğu enerjinin elektriğedönüştürülmesidir. Rüzgar gücü hızla büyüyen bir elektrik kaynağıdır.Bir rüzgar türbünü, tip olarak bir rüzgar miline benzemektedir.
Biyomas, odun, kentsel atıklar, tarımsal artıklar, mısır sapları vebuğday samanları,.., gibi kaynakları içine alır. Bunlar elektriküretimi için diğer enerji kaynaklarının bazılarıdır. Bu kaynaklarkaynatıcılarda kullanılan fosil yakıtların yerine kullanılır. Odun yadaatıkların yanmasıyla oluşan buhar, alışılmış buharlı elektriksantrallerinde kullanılır.