Circuit maker programı, her türlü elektrik ve elektronik devre tasarımını yapmaya, analiz etmeye ve üzerinde ölçüm yapmaya olanak verir. Başka bir değişle circuit maker bir sanal electronik laboratuvarı dır. Bu programla, devre bilgisayarda kurulup, gerekli test ve ölçümler yapılabilir. Devrenin nasıl çalıştığı görüldükten sonra istenildiği taktirde fiziki olarak devre hayata geçirilir.
TOOLBAR (ARAÇ ÇUBUĞU)
Show or Hide panel : Devre çizilen pencere yanındaki paneli ekrana getirir.
New :Yeni boş bir dosya açma (Sadece bir dosya açık olabilir).
Open : Kaydedilmiş bir dosyayı açma.
Save : Kaydetme
Print : Print (yazıcıdan) çıkartma.
Arrow Tool :Nesneleri seçme ve hareket ettirme.
Wire Tool :Elemanların iletken bağlantılarını yapma
Text Tool : Yazı ekleme
Delete Tool :Nesneleri silme
Probe Tool : Herhangibir noktadaki dalga şeklini gösterir. (Shift tuşu kullanılarak yapılan seçimlerde ile birden çok dalga şekli izlenebilir.
Zoom Tool : Görüntüyü büyültme
Zoom Fit :Görüntüyü ekran büyüklüğüne göre büyültür.
Rotate 90 eçili nesneyi 90 derece döndürme
Mirror : Ayna görüntüsü gibi döndürme.
Export PCB Netlist : Devreyi PCB olarak Trax-Maker programına aktarılmasını sağlar.
Help : Yardım alma seçeneği.
Reset : Devreyi resetler. Yeniden çalıştırlımasını sağlar.
Analyses Setup : Simulasyonla ilgili ayarların yapıldığı seçenektir.
Run/Stop : Devreyi çalıştırır ve durdurur.
View Shematic : Sadece devre şeklini ekrada gösterir.
View Waveforms : Sadece dalga şekillerini ekranda gösterir.
Split Schematichs(Horizontally) : Devre şeması ile dalga şekillerini ekranda gösterir(yatay olarak)
Split Schematichs(Vertically) : Devre şeması ile dalga şekillerini ekranda gösterir(dikey olarak)
DEVRE KURMA
Ciruit Maker ile devre kurma sadece fare kullanmak kadar zordur. Aşağıdaki devrereyi kurarak adım adım devre kurmasını inceleyelim.
Bu devre bir tarnsistor iki direnç (resistor), bir güç kaynağı (Power source) ve Toprak (ground) tan oluşuyor.
Herhangibir devreyi kurmak için aşagıdaki sıra takip edilmelidir.
1. Boş bir dosya açma.
2. Devre elemanlarının seçilip yerleştirilmesi
3. Devre elemanlarına uygun değerlerin verilmesi (1kW, 2kW, … gibi)
4. Devre elemanlarının bağlantılarının yapılması ve düzenlenmesi
1. Boş bir dosya açma:
Her yeni devre kurulacağı zaman yeni bir boş dosya açılmalıdır. Yeni dosya açma toolbar üzerinde bulunan ve ilk şeçenek olan NEW seçeneğinden yapılır.
2. Devre elemanlarının seçilip yerleştirilmesi
Devreye konulacak olan devre elemanları belirlendikten sonra bu elemanlar circuit maker programı içerisinde bulunan ve devre elemanlarının guruplandırılmış bir şekilde bulunduğu yanda gösterilen kısımlardan bu elemanlar seçilir ve boş sayfa içerisine uygun şekilde yerleştirilir.
4.Devre elemanlarına uygun değerlerin verilmesi
Herhangi bir devre elemanının üzerine çift tıklandığı zaman aşağıda gösterilen Device Properties penceresi açılır.
Ancak bazı devre elemanlarında özellikle entegre devre (IC) veya aktif devre elemanları (transitor, diot, vb.) üzerine çift tıklandığı zaman direk olarak Device Properties penceresi açılmaz. önce aşağıdaki gibi bir pencere (Model Selection penceresi) açılır. Buradan devre elemanının değişik versiyonları (farklı güç, voltaj,akım veya frekansta çalışan farklı modeller) seçilebilir. Model Selection penceresi üzerinde bulunan Properties (özellikler) seçeneğinden Device Properties penceresi açılabilir.
5.Devre elemanlarının bağlantılarının yapılması ve düzenlenmesi
Devre elemanlarının iletken bağlantıları Wire Tool adı verilen toolbar seçeneği kullanılarak yapılır.
Devre elemanlarını seçmek, yerini değiştirmek, değerlerini değiştirmek için üzerine çift tıklamak, gibi işlemleri ise Arrow Tool adı verilen toolbar seçeneginden yapılır.
Devere elemanlarını silmek için ise Delete Tool adı verilen toolbar seçeneginden yapılır.
Herhangibir yere açıklama yazmak için ise Text Tool kullanılır.
Nesneleri 90 derece döndürmek için Rotate Tool , Ayna görünümü şeklinde döndürmek için ise Miror Tool kullanılır.
DEVRE SIMULASYONU
Circuit Maker ile oluşturulan devreler çalıştırılıp analizi yapılabilir. Dalga şekilleri, voltaj değerleri ve benzeri parametreler programı kullanarak görülebilir.
Digital ve Analog devrelerin çalışma prensipleri farklıdır. Bu sebeple Digital ve Analog devrelerin düzgün çalışabilmesi için çalıştırmadan önce mutlaka doğru simulasyon modunun seçilmesi gerekir.
Bu seçim Program menüleri içerisindeki Simulation menüsü içerisindeki Digital mode/Analog mode dan yapılır.
önemli Not:
Her kurulan devrede devre elemanlarına mutlaka görev ismi (Designation) verilmelidir. Görev ismi verilecek yer sayfa 4 deki Device Properties penceresinin açıklamalarında gösterilmektedir.
I. DC DEVRE SIMULASYONU
DC devrelerde güç kaynakları doğru akım üreten güç kaynakları veya pillerdir.
DC Güç Kaynakları:
DC Direct Current (doğru akım)
Probe Tool ile ölçüm yapma
DC devrelerde, analog simulasyon sırasında (devre çalışır durumda iken) Voltaj, akım, güç gibi ölçümler Probe Tool ile yapılır. Fare ile istenilen yere tıklayarak Voltaj, akım, güç gibi değerler okunabilir
Probe Tool ile ölçülen değerler Oparating Point pencersinde görülebilir.
örnek:
Multimeter (AVO metre) Kullanımı:
Circuit Maker programı içerisinde bulunan Multimeter, AVO metreler gibi devreye bağlanarak ölçüm yapılabilir.
Multimeter seçilip ekrana yerleştirildiği zaman otomatik olarak Multimeter penceresi açılır. Bu pencere ile multimeter üç farklı ölçüm aleti olarak kullanılabilir.
örnek: (Multimeter ile Akım ve Voltaj ölçme)
örnek:
Transient Analysis (Oscilloscope) Penceresini ile ölçüm yapma.
Yukarıdaki şekilde osiloskop penceresinde herhangibir noktadaki voltaj(Y axis) veya zaman (X-axis) değerlerini okuyabilmek için Measurement Cursors (ölçüm çubukları) kullanılır.
Osiloskop penceresinde toplam iki adet ölçüm cubuğu kullanılabilir.
Osiloskop penceresinde hangi grafigin bu ölçüm çubukları ile ölçüleceği seçimini yanda gösterilen pencereden yapılabilir.
II. AC DEVRE SIMULASYONU
AC: Alternating (alternatif) Current (akım)
Sinüs dalgası (sinüzoidal dalga) alternatif akım ve gerilim dalga şekillerinin en çok kullanılan türüdür.
Sinüs Dalgası:
SiNYAL JENERATöRü (SIGNAL GENERATOR)
AC devrelerde güç kaynağı yerine sinyal jeneratörü (Signal Generator) kullanılır.
Sinyal jeneratörü ile sinüs dalgası, kare dalda, AM işaretleri, FM işaretleri, gibi zaman ile değişiklik gösteren çeşitli işaretler üretilebilir.
Circuit Maker programı içerisinde sinyal jeneratörü yanda gösterilen seçenekler içerisinde bulunur.
Sinyal jeneratörü kısa yol tuşu : “g” harfidir.
Signal Gen. üzerine çift tıklandığı zaman açılan pencereden çeşitli ayarlar yapılabilir.
Edit Sine Wave Data
DC Offset
AC dalganın referans voltajının değerini ayarlamak için kullanılır.
Simulasyonlarda DC offset aksi belirtilmedikce 0V olacaktır.
Start Delay
Belirtilen süre kadar işareti geciktirmek için kullanılır.
Simulasyonlarda satrt delay ifadesi aksi belirtilmedikce 0 saniye olacaktır.
Signal Gen. ile Kare Dalga (Pulse) üretme
Aşağıdaki seçenekler seçilerek Kare dalga (Pulse) üreten signal gen. oluşturulabilir.
DEVRELERDE PERIYOT VE FREKANS öLçüLMESi
Devre çalışır durumda iken ölçüm için Mesurement Cursor’ler (ölçüm çubukları) kullanılır.
Priyot ölçümü için her iki cursor de aynı dalga şekli üzerinde ölçüm yapılmalıdır.
Aşağıdaki örnekte B:t2_3 dalgası için cursorler ayarlanmıştır.
PERIYOT öLçME
Gerekli ölçümler yapıldıktan sonra dalga şekli (Waveform) WORD programına kopyalandığı zaman dalga şeklinin altında cursor’lerle yapılan ölçümlerde otomatik olarak aktarılır.
Dalga şeklini veya devre şeklini WORD yada başka bir programa resim formatında aktarmak için devre çalışır durumda iken EDIT menüsü içerininde bulunan COPY TO CLIPBOARD seçeneğinden Waveform (dalga şekli) veya Shematic (Devre şeması) seçildikten sonra WORD programı açılarak PASTE (yapıştır) işlemi yapılarak aktarım yapılır.
(Edità COPY TO CLIPBOARDàWaveform/Schematic)
FREKANS öLçME
Frekans ölçümü için Mesurement Cursor’ler (ölçüm çubukları) kullanılır.
Frekans ölçümü için her iki cursor de aynı dalga şekli üzerinde ölçüm yapılmalıdır.
Aşağıdaki örnekte d:t1_k dalgası için cursorler ayarlanmıştır.
ANALYSES SETUP SEçENEği iLE DETAYLI OSiLOSKOP AYARLARI
TRANSiENT ANALYSES (OSiLOSKOP) SCALEING (KADEME-öLçEK) AYARLARI
Osiloskop penceresinde bulunan Scaling ayarları dalga şeklinin osiloskop penceresinde (transient analyses penceresinde) görüntülenen dalga şeklinin görüntü ayarlarının yapılması için kullanılır.
X Division: Dalga şeklinin X axisinin (zaman-saniye olarak) kademe ayarını yapmak için kullanılır. ör: X Division:2.5m= her bir karenin 2.5mili saniye olduğunu gösterir.
Y Division: Dalga şeklinin Y axisinin (Voltaj,Akım veya Güç olarak) kademe ayarını yapmak için kullanılır. ör: Y Division:25= her bir karenin 25 Volt (ölçüm şekline göre bu değer Akım veya güç de olabilir) olduğunu gösterir.
Fit X: Transient and Fourier Analysıs Setup penceresi ile ayarlanan veya otomatik olarak bilgisayar tarafından belirlenen Stop Time değerinin tümünü ekranda görüntüleyecek şekilde X axisi ayarını (X Division) otomatik olarak yapar.
örnek: Aşağıda görüntülenen dalgta şekli 25ms ye kadar ekranda görülmektedir. Fit X tıklandığı zaman bu görüntüyü bilgisayar otomatik olarak 100ms görüntülenecek şekilde ayarlar çünkü Transient and Fourier Analysıs Setup penceresinde Stop time 100ms olarak belirlenmiştir.
Fit Y ve AutoY: Bu iki seçenek dalga şeklinin ekran görüntüsünü otomatik olarak bilgisayar dalganın tepe değerini osiloskop penceresinin en üst sınırına gelecek şekilde ayarlar.
NOT: Auto Y seçili durumda olduğu zaman her ölçümde bilgisayar Y axisini otomatik ayarlar.
TOOLBAR (ARAÇ ÇUBUĞU)
Show or Hide panel : Devre çizilen pencere yanındaki paneli ekrana getirir.
New :Yeni boş bir dosya açma (Sadece bir dosya açık olabilir).
Open : Kaydedilmiş bir dosyayı açma.
Save : Kaydetme
Print : Print (yazıcıdan) çıkartma.
Arrow Tool :Nesneleri seçme ve hareket ettirme.
Wire Tool :Elemanların iletken bağlantılarını yapma
Text Tool : Yazı ekleme
Delete Tool :Nesneleri silme
Probe Tool : Herhangibir noktadaki dalga şeklini gösterir. (Shift tuşu kullanılarak yapılan seçimlerde ile birden çok dalga şekli izlenebilir.
Zoom Tool : Görüntüyü büyültme
Zoom Fit :Görüntüyü ekran büyüklüğüne göre büyültür.
Rotate 90 eçili nesneyi 90 derece döndürme
Mirror : Ayna görüntüsü gibi döndürme.
Export PCB Netlist : Devreyi PCB olarak Trax-Maker programına aktarılmasını sağlar.
Help : Yardım alma seçeneği.
Reset : Devreyi resetler. Yeniden çalıştırlımasını sağlar.
Analyses Setup : Simulasyonla ilgili ayarların yapıldığı seçenektir.
Run/Stop : Devreyi çalıştırır ve durdurur.
View Shematic : Sadece devre şeklini ekrada gösterir.
View Waveforms : Sadece dalga şekillerini ekranda gösterir.
Split Schematichs(Horizontally) : Devre şeması ile dalga şekillerini ekranda gösterir(yatay olarak)
Split Schematichs(Vertically) : Devre şeması ile dalga şekillerini ekranda gösterir(dikey olarak)
DEVRE KURMA
Ciruit Maker ile devre kurma sadece fare kullanmak kadar zordur. Aşağıdaki devrereyi kurarak adım adım devre kurmasını inceleyelim.
Bu devre bir tarnsistor iki direnç (resistor), bir güç kaynağı (Power source) ve Toprak (ground) tan oluşuyor.
Herhangibir devreyi kurmak için aşagıdaki sıra takip edilmelidir.
1. Boş bir dosya açma.
2. Devre elemanlarının seçilip yerleştirilmesi
3. Devre elemanlarına uygun değerlerin verilmesi (1kW, 2kW, … gibi)
4. Devre elemanlarının bağlantılarının yapılması ve düzenlenmesi
1. Boş bir dosya açma:
Her yeni devre kurulacağı zaman yeni bir boş dosya açılmalıdır. Yeni dosya açma toolbar üzerinde bulunan ve ilk şeçenek olan NEW seçeneğinden yapılır.
2. Devre elemanlarının seçilip yerleştirilmesi
Devreye konulacak olan devre elemanları belirlendikten sonra bu elemanlar circuit maker programı içerisinde bulunan ve devre elemanlarının guruplandırılmış bir şekilde bulunduğu yanda gösterilen kısımlardan bu elemanlar seçilir ve boş sayfa içerisine uygun şekilde yerleştirilir.
4.Devre elemanlarına uygun değerlerin verilmesi
Herhangi bir devre elemanının üzerine çift tıklandığı zaman aşağıda gösterilen Device Properties penceresi açılır.
Ancak bazı devre elemanlarında özellikle entegre devre (IC) veya aktif devre elemanları (transitor, diot, vb.) üzerine çift tıklandığı zaman direk olarak Device Properties penceresi açılmaz. önce aşağıdaki gibi bir pencere (Model Selection penceresi) açılır. Buradan devre elemanının değişik versiyonları (farklı güç, voltaj,akım veya frekansta çalışan farklı modeller) seçilebilir. Model Selection penceresi üzerinde bulunan Properties (özellikler) seçeneğinden Device Properties penceresi açılabilir.
5.Devre elemanlarının bağlantılarının yapılması ve düzenlenmesi
Devre elemanlarının iletken bağlantıları Wire Tool adı verilen toolbar seçeneği kullanılarak yapılır.
Devre elemanlarını seçmek, yerini değiştirmek, değerlerini değiştirmek için üzerine çift tıklamak, gibi işlemleri ise Arrow Tool adı verilen toolbar seçeneginden yapılır.
Devere elemanlarını silmek için ise Delete Tool adı verilen toolbar seçeneginden yapılır.
Herhangibir yere açıklama yazmak için ise Text Tool kullanılır.
Nesneleri 90 derece döndürmek için Rotate Tool , Ayna görünümü şeklinde döndürmek için ise Miror Tool kullanılır.
DEVRE SIMULASYONU
Circuit Maker ile oluşturulan devreler çalıştırılıp analizi yapılabilir. Dalga şekilleri, voltaj değerleri ve benzeri parametreler programı kullanarak görülebilir.
Digital ve Analog devrelerin çalışma prensipleri farklıdır. Bu sebeple Digital ve Analog devrelerin düzgün çalışabilmesi için çalıştırmadan önce mutlaka doğru simulasyon modunun seçilmesi gerekir.
Bu seçim Program menüleri içerisindeki Simulation menüsü içerisindeki Digital mode/Analog mode dan yapılır.
önemli Not:
Her kurulan devrede devre elemanlarına mutlaka görev ismi (Designation) verilmelidir. Görev ismi verilecek yer sayfa 4 deki Device Properties penceresinin açıklamalarında gösterilmektedir.
I. DC DEVRE SIMULASYONU
DC devrelerde güç kaynakları doğru akım üreten güç kaynakları veya pillerdir.
DC Güç Kaynakları:
DC Direct Current (doğru akım)
Probe Tool ile ölçüm yapma
DC devrelerde, analog simulasyon sırasında (devre çalışır durumda iken) Voltaj, akım, güç gibi ölçümler Probe Tool ile yapılır. Fare ile istenilen yere tıklayarak Voltaj, akım, güç gibi değerler okunabilir
Probe Tool ile ölçülen değerler Oparating Point pencersinde görülebilir.
örnek:
Multimeter (AVO metre) Kullanımı:
Circuit Maker programı içerisinde bulunan Multimeter, AVO metreler gibi devreye bağlanarak ölçüm yapılabilir.
Multimeter seçilip ekrana yerleştirildiği zaman otomatik olarak Multimeter penceresi açılır. Bu pencere ile multimeter üç farklı ölçüm aleti olarak kullanılabilir.
örnek: (Multimeter ile Akım ve Voltaj ölçme)
örnek:
Transient Analysis (Oscilloscope) Penceresini ile ölçüm yapma.
Yukarıdaki şekilde osiloskop penceresinde herhangibir noktadaki voltaj(Y axis) veya zaman (X-axis) değerlerini okuyabilmek için Measurement Cursors (ölçüm çubukları) kullanılır.
Osiloskop penceresinde toplam iki adet ölçüm cubuğu kullanılabilir.
Osiloskop penceresinde hangi grafigin bu ölçüm çubukları ile ölçüleceği seçimini yanda gösterilen pencereden yapılabilir.
II. AC DEVRE SIMULASYONU
AC: Alternating (alternatif) Current (akım)
Sinüs dalgası (sinüzoidal dalga) alternatif akım ve gerilim dalga şekillerinin en çok kullanılan türüdür.
Sinüs Dalgası:
SiNYAL JENERATöRü (SIGNAL GENERATOR)
AC devrelerde güç kaynağı yerine sinyal jeneratörü (Signal Generator) kullanılır.
Sinyal jeneratörü ile sinüs dalgası, kare dalda, AM işaretleri, FM işaretleri, gibi zaman ile değişiklik gösteren çeşitli işaretler üretilebilir.
Circuit Maker programı içerisinde sinyal jeneratörü yanda gösterilen seçenekler içerisinde bulunur.
Sinyal jeneratörü kısa yol tuşu : “g” harfidir.
Signal Gen. üzerine çift tıklandığı zaman açılan pencereden çeşitli ayarlar yapılabilir.
Edit Sine Wave Data
DC Offset
AC dalganın referans voltajının değerini ayarlamak için kullanılır.
Simulasyonlarda DC offset aksi belirtilmedikce 0V olacaktır.
Start Delay
Belirtilen süre kadar işareti geciktirmek için kullanılır.
Simulasyonlarda satrt delay ifadesi aksi belirtilmedikce 0 saniye olacaktır.
Signal Gen. ile Kare Dalga (Pulse) üretme
Aşağıdaki seçenekler seçilerek Kare dalga (Pulse) üreten signal gen. oluşturulabilir.
DEVRELERDE PERIYOT VE FREKANS öLçüLMESi
Devre çalışır durumda iken ölçüm için Mesurement Cursor’ler (ölçüm çubukları) kullanılır.
Priyot ölçümü için her iki cursor de aynı dalga şekli üzerinde ölçüm yapılmalıdır.
Aşağıdaki örnekte B:t2_3 dalgası için cursorler ayarlanmıştır.
PERIYOT öLçME
Gerekli ölçümler yapıldıktan sonra dalga şekli (Waveform) WORD programına kopyalandığı zaman dalga şeklinin altında cursor’lerle yapılan ölçümlerde otomatik olarak aktarılır.
Dalga şeklini veya devre şeklini WORD yada başka bir programa resim formatında aktarmak için devre çalışır durumda iken EDIT menüsü içerininde bulunan COPY TO CLIPBOARD seçeneğinden Waveform (dalga şekli) veya Shematic (Devre şeması) seçildikten sonra WORD programı açılarak PASTE (yapıştır) işlemi yapılarak aktarım yapılır.
(Edità COPY TO CLIPBOARDàWaveform/Schematic)
FREKANS öLçME
Frekans ölçümü için Mesurement Cursor’ler (ölçüm çubukları) kullanılır.
Frekans ölçümü için her iki cursor de aynı dalga şekli üzerinde ölçüm yapılmalıdır.
Aşağıdaki örnekte d:t1_k dalgası için cursorler ayarlanmıştır.
ANALYSES SETUP SEçENEği iLE DETAYLI OSiLOSKOP AYARLARI
TRANSiENT ANALYSES (OSiLOSKOP) SCALEING (KADEME-öLçEK) AYARLARI
Osiloskop penceresinde bulunan Scaling ayarları dalga şeklinin osiloskop penceresinde (transient analyses penceresinde) görüntülenen dalga şeklinin görüntü ayarlarının yapılması için kullanılır.
X Division: Dalga şeklinin X axisinin (zaman-saniye olarak) kademe ayarını yapmak için kullanılır. ör: X Division:2.5m= her bir karenin 2.5mili saniye olduğunu gösterir.
Y Division: Dalga şeklinin Y axisinin (Voltaj,Akım veya Güç olarak) kademe ayarını yapmak için kullanılır. ör: Y Division:25= her bir karenin 25 Volt (ölçüm şekline göre bu değer Akım veya güç de olabilir) olduğunu gösterir.
Fit X: Transient and Fourier Analysıs Setup penceresi ile ayarlanan veya otomatik olarak bilgisayar tarafından belirlenen Stop Time değerinin tümünü ekranda görüntüleyecek şekilde X axisi ayarını (X Division) otomatik olarak yapar.
örnek: Aşağıda görüntülenen dalgta şekli 25ms ye kadar ekranda görülmektedir. Fit X tıklandığı zaman bu görüntüyü bilgisayar otomatik olarak 100ms görüntülenecek şekilde ayarlar çünkü Transient and Fourier Analysıs Setup penceresinde Stop time 100ms olarak belirlenmiştir.
Fit Y ve AutoY: Bu iki seçenek dalga şeklinin ekran görüntüsünü otomatik olarak bilgisayar dalganın tepe değerini osiloskop penceresinin en üst sınırına gelecek şekilde ayarlar.
NOT: Auto Y seçili durumda olduğu zaman her ölçümde bilgisayar Y axisini otomatik ayarlar.
Son düzenleyen: Moderatör: