AVO metre Nedir Çeşitleri ve Kullanım Şekli
Ampermetre, voltmetre ve ohmmetrenin bir gövde içinde birleştirilmesiyle üretilmiş
ölçü aletine AVO metre denir. Analog ya da dijital yapılı olarak üretilen ve en yaygın
kullanım alanına sahip olan bu aygıt ile DA gerilim, AA gerilim, DA akım, AA akım ve
direnç ölçülebilir.
AVO metrelerin geliştirilmiş olan modeline ise multimetre denir. Multimetreler ilave
olarak, diyot, transistör kazancı, frekans, kondansatör kapasitesi, sesli kısa devre kontrolü
(buzzer, bazır), sıcaklık vb. ölçümünü de yapabilir.
Analog (ibreli) AVO metreler, bobin, mıknatıs, demir nüve, esnek yay, ibre, gösterge,
disk vb. gibi parçaların birleşmesiyle oluşmuştur. Analog tip ölçü aletlerinin skalasında,
firma adı, ölçme pozisyonu (yatık, eğik, dik) ölçme hatası, yalıtkanlık düzeyi, ölçme sınırı,
ölçme aralığı, iç yapı, çalışma ilkesi vb. gibi değerler hakkında rakam ya da geometrik
semboller bulunur.
Analog ölçü aletlerinde değer, skala üzerindeki ibre aracılığıyla belirlenir. Ölçü
aletinin gösterdiği değerin doğru olarak okunabilmesi için skaladaki taksimat (bölüntü)
çizgileri çok ince olarak çizilir. Akım, gerilim, direnç gibi değerleri ölçmek için çoklu skala
kullanılır. Bu tip aygıtlarla ölçme yaparken önce kademe komütatörünün (ölçülecek değeri
ve sınırlarını seçer) konumuna bakılır. Örneğin; komütatör DA volt konumundaysa, skaladan
DA volt ölçmek için hazırlanmış bölüntüler belirlendikten sonra değer okuması yapılır.
Dijital AVO metreler ise ölçtükleri değeri display'lerinde (gösterge) gösteren, iç
yapılarında elektronik elemanlar bulunan ölçü aletleridir. Dijital elektronik alanında ortaya
çıkan gelişmeler bu tip ölçü aletlerinin ucuzlaşıp yaygınlaşmasını sağlamıştır.
Dijital AVO metrelerin analog ölçü aletleri gibi skalası ve ibresi olmadığından,
ölçülen değer direkt olarak göstergeden okunur. Bu da kullanıcıya okumada kolaylık
sağladığı gibi analog AVO metrelerdeki okuma hatalarını da büyük ölçüde ortadan kaldırır.
Dijital ölçü aletlerinin bazı üstünlükleri şunlardır;
Ø Çabuk ölçüm yaparlar.
Ø Ölçülen değeri belleklerinde saklayabilirler (data hold özelliği)
Ø Her konumda (pozisyonda) ölçüm yapabilirler.
Ø Güç tüketimleri çok azdır.
Ø Boyutları küçüktür.
AVO metre ile doğru gerilim (DA) ölçmek için gerek analog gerekse dijital AVO
metre gerilimi ölçülecek alıcıya ya da kablo uçlarına paralel olarak bağlanır, komütatör DA
gerilim ölçme kademesinde en yüksek değere alınır. Dijital AVO metrede değer direk olarak
göstergeden okunabilir. Analog AVO metrede ise ibre ters saparsa probların (ölçme
uçlarının) yeri değiştirilir. Skalada görülen değer tam olarak anlaşılamıyorsa komütatör bir
alt kademeye getirilir.
Kablo kopukluklarını veya kısa devreleri tespit etmek için AVO metrenin OHM
kademesi kullanılır. Bunun için komütatör OHM kademesine getirilir. Bu işlem
komütatörün, dijital AVO metrelerde “W” konumuna, analog ölçü aletlerinde ise direncin
büyüklüğüne göre “X1, X10, X1K, X10K” konumuna getirilmesiyle yapılır.
Ölçülen kablonun santralle bağlantısı kesilerek uçları kısa devre edilir (birleştirilir).
Problar kablonun diğer iki ucuna değdirilir. Kabloda bir kopukluk söz konusu ise ölçü
aletinin ibresi hiç hareket etmeyecektir. Bu sonsuz direnç olarak kendini gösterir. Dijital ölçü
aletinde ise ekranda “1” olarak görülür. Kabloda kopukluk yoksa ya da herhangi bir noktada
kısa devre söz konusu ise ölçü aletinden yaklaşık sıfır (0) direnç okunur.
Kablo testleri ölçü aletinin buzzer (sesli ölçüm) kademesinde de yapılabilir. Kabloda
kopukluk varsa ses duyulmayacaktır. Kablo sağlam ya da kısa devre söz konusu ise ölçü
aletinden ses duyulacaktır.
UYARI: Kablo kopukluk testleri yapılırken kablonun santralle bağlantısı mutlaka
kesilmelidir. Aksi takdirde, direnç kademesinde ölçüm yapıldığından dolayı kablo
uçlarındaki gerilim ölçü aletinize zarar verebilir. Ayrıca kablo uçları kısa devre
yapılacağından, santral iç hat abone çıkışları zarar görebilir.
AVO metrelerin kullanımı esnasında çok dikkatli olmak gerekir. Çünkü yanlış bir
kademede yapılan ölçüm aygıtın bozulmasına ya da sigortasının atmasına yol açar. AVO
metrelerin kullanım kılavuzları çok iyi okunmalı ve aletin özelliğine uygun davranılmalıdır.
AVO metre kullanırken şu kurallara uyulması gerekir;
Ø Cihazın sigortası attığı zaman aynı değerde yeni bir sigorta takılmalı, atık
sigorta tel sarılarak asla kullanılmamalıdır.
Ø Cihazın ambalajından çıkan devre şeması mutlaka saklanmalıdır. Çünkü
arızalanan bir elemanın yenisi şemaya bakılarak belirlenebilir.
Ø Cihaza kalitesiz pil takılmamalıdır. Kötü piller sıcak ortamlarda akarak aygıtın
gösterge düzeneklerini çalışmaz hâle getirebilir.
Ø Ölçü aleti kullanılmadığı zaman mutlaka toz ve nem almayacak şekilde
saklanmalıdır. Toz ve nem cihazın ömrünü kısaltır.
Ø Direnç ölçümü yapılırken parmaklar probun her ikisine de değdirilmemelidir.
Bu yapılacak olursa vücut da ölçüme dâhil olur.
Ø Gerilimi düşmüş (bitmiş) piller bulunduran AVO metreyle yapılan ölçümün tam
doğru olmayacağı bilinmelidir.
Ölçme Cihazların Testi Nasıl Yapılır ?
Arıza, sağlam bir cihaz ile tespit edilir. Eğer doğru ölçmeyen bir cihaz ile ölçüm
yaparsak hatalı sonuçlar elde edeceğimizden, arızanın yeri veya arızalı birim hakkında yanlış
fikir ediniriz. Bu da bize hem zaman hem de iş gücü kaybına neden olur. O halde arıza
tespitine geçmeden önce kullanacağımız cihazların çalışıp çalışmadığı ya da doğru ölçüm
yapıp yapmadığı kontrol edilmelidir.
AVO metrenin volt kademesi, değeri bilinen bir gerilim kaynağı ölçülerek test
edilebilir. Ohm kademesi de aynı şekilde değerini bildiğimiz bir direnç yardımıyla test
edilebilir.
Kısa devre ve kopukluk testlerinde ohm ya da buzzer kademesi kullanılacağından,
AVO metre ohm ya da buzzer kademesinde iken problar birbirine değdirilmeli, ölçü aletinin
sıfır direnç gösterdiği görülmeli ya da buzzerin sesi duyulmalıdır.
Test telefonu ise, çalıştığına emin olduğumuz bir telefon hattına bağlanarak kontrol
edilebilir. Fonksiyonlarını yerine getiriyorsa test telefonumuz çalışıyor demektir.
Ampermetre, voltmetre ve ohmmetrenin bir gövde içinde birleştirilmesiyle üretilmiş
ölçü aletine AVO metre denir. Analog ya da dijital yapılı olarak üretilen ve en yaygın
kullanım alanına sahip olan bu aygıt ile DA gerilim, AA gerilim, DA akım, AA akım ve
direnç ölçülebilir.
AVO metrelerin geliştirilmiş olan modeline ise multimetre denir. Multimetreler ilave
olarak, diyot, transistör kazancı, frekans, kondansatör kapasitesi, sesli kısa devre kontrolü
(buzzer, bazır), sıcaklık vb. ölçümünü de yapabilir.
Analog (ibreli) AVO metreler, bobin, mıknatıs, demir nüve, esnek yay, ibre, gösterge,
disk vb. gibi parçaların birleşmesiyle oluşmuştur. Analog tip ölçü aletlerinin skalasında,
firma adı, ölçme pozisyonu (yatık, eğik, dik) ölçme hatası, yalıtkanlık düzeyi, ölçme sınırı,
ölçme aralığı, iç yapı, çalışma ilkesi vb. gibi değerler hakkında rakam ya da geometrik
semboller bulunur.
Analog ölçü aletlerinde değer, skala üzerindeki ibre aracılığıyla belirlenir. Ölçü
aletinin gösterdiği değerin doğru olarak okunabilmesi için skaladaki taksimat (bölüntü)
çizgileri çok ince olarak çizilir. Akım, gerilim, direnç gibi değerleri ölçmek için çoklu skala
kullanılır. Bu tip aygıtlarla ölçme yaparken önce kademe komütatörünün (ölçülecek değeri
ve sınırlarını seçer) konumuna bakılır. Örneğin; komütatör DA volt konumundaysa, skaladan
DA volt ölçmek için hazırlanmış bölüntüler belirlendikten sonra değer okuması yapılır.
Dijital AVO metreler ise ölçtükleri değeri display'lerinde (gösterge) gösteren, iç
yapılarında elektronik elemanlar bulunan ölçü aletleridir. Dijital elektronik alanında ortaya
çıkan gelişmeler bu tip ölçü aletlerinin ucuzlaşıp yaygınlaşmasını sağlamıştır.
Dijital AVO metrelerin analog ölçü aletleri gibi skalası ve ibresi olmadığından,
ölçülen değer direkt olarak göstergeden okunur. Bu da kullanıcıya okumada kolaylık
sağladığı gibi analog AVO metrelerdeki okuma hatalarını da büyük ölçüde ortadan kaldırır.
Dijital ölçü aletlerinin bazı üstünlükleri şunlardır;
Ø Çabuk ölçüm yaparlar.
Ø Ölçülen değeri belleklerinde saklayabilirler (data hold özelliği)
Ø Her konumda (pozisyonda) ölçüm yapabilirler.
Ø Güç tüketimleri çok azdır.
Ø Boyutları küçüktür.
AVO metre ile doğru gerilim (DA) ölçmek için gerek analog gerekse dijital AVO
metre gerilimi ölçülecek alıcıya ya da kablo uçlarına paralel olarak bağlanır, komütatör DA
gerilim ölçme kademesinde en yüksek değere alınır. Dijital AVO metrede değer direk olarak
göstergeden okunabilir. Analog AVO metrede ise ibre ters saparsa probların (ölçme
uçlarının) yeri değiştirilir. Skalada görülen değer tam olarak anlaşılamıyorsa komütatör bir
alt kademeye getirilir.
Kablo kopukluklarını veya kısa devreleri tespit etmek için AVO metrenin OHM
kademesi kullanılır. Bunun için komütatör OHM kademesine getirilir. Bu işlem
komütatörün, dijital AVO metrelerde “W” konumuna, analog ölçü aletlerinde ise direncin
büyüklüğüne göre “X1, X10, X1K, X10K” konumuna getirilmesiyle yapılır.
Ölçülen kablonun santralle bağlantısı kesilerek uçları kısa devre edilir (birleştirilir).
Problar kablonun diğer iki ucuna değdirilir. Kabloda bir kopukluk söz konusu ise ölçü
aletinin ibresi hiç hareket etmeyecektir. Bu sonsuz direnç olarak kendini gösterir. Dijital ölçü
aletinde ise ekranda “1” olarak görülür. Kabloda kopukluk yoksa ya da herhangi bir noktada
kısa devre söz konusu ise ölçü aletinden yaklaşık sıfır (0) direnç okunur.
Kablo testleri ölçü aletinin buzzer (sesli ölçüm) kademesinde de yapılabilir. Kabloda
kopukluk varsa ses duyulmayacaktır. Kablo sağlam ya da kısa devre söz konusu ise ölçü
aletinden ses duyulacaktır.
UYARI: Kablo kopukluk testleri yapılırken kablonun santralle bağlantısı mutlaka
kesilmelidir. Aksi takdirde, direnç kademesinde ölçüm yapıldığından dolayı kablo
uçlarındaki gerilim ölçü aletinize zarar verebilir. Ayrıca kablo uçları kısa devre
yapılacağından, santral iç hat abone çıkışları zarar görebilir.
AVO metrelerin kullanımı esnasında çok dikkatli olmak gerekir. Çünkü yanlış bir
kademede yapılan ölçüm aygıtın bozulmasına ya da sigortasının atmasına yol açar. AVO
metrelerin kullanım kılavuzları çok iyi okunmalı ve aletin özelliğine uygun davranılmalıdır.
AVO metre kullanırken şu kurallara uyulması gerekir;
Ø Cihazın sigortası attığı zaman aynı değerde yeni bir sigorta takılmalı, atık
sigorta tel sarılarak asla kullanılmamalıdır.
Ø Cihazın ambalajından çıkan devre şeması mutlaka saklanmalıdır. Çünkü
arızalanan bir elemanın yenisi şemaya bakılarak belirlenebilir.
Ø Cihaza kalitesiz pil takılmamalıdır. Kötü piller sıcak ortamlarda akarak aygıtın
gösterge düzeneklerini çalışmaz hâle getirebilir.
Ø Ölçü aleti kullanılmadığı zaman mutlaka toz ve nem almayacak şekilde
saklanmalıdır. Toz ve nem cihazın ömrünü kısaltır.
Ø Direnç ölçümü yapılırken parmaklar probun her ikisine de değdirilmemelidir.
Bu yapılacak olursa vücut da ölçüme dâhil olur.
Ø Gerilimi düşmüş (bitmiş) piller bulunduran AVO metreyle yapılan ölçümün tam
doğru olmayacağı bilinmelidir.
Ölçme Cihazların Testi Nasıl Yapılır ?
Arıza, sağlam bir cihaz ile tespit edilir. Eğer doğru ölçmeyen bir cihaz ile ölçüm
yaparsak hatalı sonuçlar elde edeceğimizden, arızanın yeri veya arızalı birim hakkında yanlış
fikir ediniriz. Bu da bize hem zaman hem de iş gücü kaybına neden olur. O halde arıza
tespitine geçmeden önce kullanacağımız cihazların çalışıp çalışmadığı ya da doğru ölçüm
yapıp yapmadığı kontrol edilmelidir.
AVO metrenin volt kademesi, değeri bilinen bir gerilim kaynağı ölçülerek test
edilebilir. Ohm kademesi de aynı şekilde değerini bildiğimiz bir direnç yardımıyla test
edilebilir.
Kısa devre ve kopukluk testlerinde ohm ya da buzzer kademesi kullanılacağından,
AVO metre ohm ya da buzzer kademesinde iken problar birbirine değdirilmeli, ölçü aletinin
sıfır direnç gösterdiği görülmeli ya da buzzerin sesi duyulmalıdır.
Test telefonu ise, çalıştığına emin olduğumuz bir telefon hattına bağlanarak kontrol
edilebilir. Fonksiyonlarını yerine getiriyorsa test telefonumuz çalışıyor demektir.